Pardus Kurumsal Dönüşüm Rehberini indirmek için pdf
Kısaltmalar¶
Doküman içerisinde kullanılacak kısaltmalar aşağıda belirtilmiştir:
| AD | Aktif Dizin(Active Directory) |
| AKK | Açık Kaynak Kod |
| AKKY | Açık Kaynak Kodlu Yazılımlar |
| BSGS | Bütünleşik Siber Güvenlik Sistemi |
| BT | Bilgi Teknolojileri |
| CAD | Bilgisayar Destekli Tasarım (Computer Aided Design) |
| CAE | Bilgisayar Destekli Mühendislik (Computer Aided Engineering) |
| CAM | Bilgisayar Destekli Üretim (Computer Aided Manufacturing) |
| CBS | Coğrafi Bilgi Sistemleri |
| CIFS | Commen Internet File System |
| DHCP | Dinamik Ana Bilgisayar Yapılandırma Protokolü(Dynamic Host ConfigurationProtocol) |
| DNS | Alan Adı Sistemi(Domain Name System) |
| FTP | Dosya Transfer Protokolü(File Transfer Protokolü) |
| GPL | GNU Genel Kamu Lisansı (GNU General Public License) |
| GNU | Genel Kamu Lisansı |
| HTTP | Hiper Metin Transferi Protokolü(Hyper Text Transfer Protocol) |
| ICS | Endüstriyel Kontrol Sistemi |
| IPDS | Saldırı-Tespit ve Önleme Sistemi(Intrusion Prevention-Detection System) |
| KVKK | Kişisel Verilerin Korunması Kanunu |
| LDAP | (Lightweight Directory Access Protocol) |
| MAC | Ortam Erişim Yönetimi(Media Access Control) |
| MYS | Merkezi Yönetim |
| MySQL | Yapısal Sorgu Dili(My Structured Query Language) |
| NAC | Ağ Erişim Kontrol Sistemi |
| NFS | Network Dosya Sistemi(Network File System) |
| NTP | (Network Time Protocol) |
| ÖY | Özgür Yazılım |
| POP3 | Postahane Protokolü(Post Office Protoco) |
| QSOS | Açık Kaynak Kodlu Yazılımların Niteliği ve Seçimi (The Qualification and Selection of Open Source Software) |
| RFC | Komutlar için İstek(Request For Comment) |
| SCADA | Merkezi Denetim ve Veri Toplama(Supervisory Control And Data Acquisition) |
| SIEM | Siber Güvenlik Bilgi ve Olay Yönetim Sistemi(Security Information and Event Management) |
| SMB | Sunucu İleti Bloğu(Server Message Protocol) |
| SMTP | Basit E-Posta Aktarım Protokolü(Simple Mail Transfer Protocol) |
| SSH | Güvenli Kabuk(Secure Shell) |
| TCP | İletim Kontrol Protokolü(Transmission Control Protocol) |
| TFTP | İlkel Dosya Aktarım Protokolü(Trivial File Transfer Protocol) |
| VDI | Sanal Masaüstü(Desktop Virtualization) |
| VPN | Sanal Ağ Sistemi(Virtual Private Network) |
| VTYS | Veri Tabanı Yönetim Sunucusu |
| XML | Genişletilebilir İşaretleme Dili(Extensible Markup Language) |
Yönetici Özeti¶
Son yıllarda tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de Özgür ve Açık Kaynak Kodlu Yazılımlar (ÖY/AKKY)’ın kullanımı yaygınlaşmaktadır [Haff2019]. İlk başlarda toplam sahip olma maliyeti konusundaki avantajları öne çıkan ÖY/AKK çözümlerinin zaman içinde yetkinliklerinin de en az kapalı kaynak kodlu ve sahipli yazılımlar kadar olduğu görülmüştür. Son dönemde hem maliyetlerinin düşük olması hem işlevsel olarak yeterlilikleri ve hem de kaynak kullanımı açısından verimli olmaları birçok ülkede olduğu gibi ülkemizin bilişim politikaları içinde de kamu kurum ve kuruluşlarının ÖY/AKK çözümlerini tercih etmesi sonucunu çıkarmıştır. e-Türkiye Girişimi Eylem Planı’nın “Teknolojik açıdan dünya ölçeğinde yarışabilecek yerli ürün ve destek koşullarının hazırlanması” hedefi 2002 yılında kabul edilmiştir. Bu hedefe uygun olarak 2003 yılında “e-dönüşüm Türkiye” Projesine başlanmıştır. Projeye ait 2005 Eylem Planı’ndaki 7 numaralı eylem “Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Açık Kaynak Kodlu Yazılımların Uygulanabilirliği” olarak belirlenmiş ve sonrasında 28.07.2006 tarih ve 26242 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Bilgi Toplumu Stratejisi (2006-2010) ve Eylem Planı içinde de “Açık kaynak kodlu yazılımların kamuda uygulama sahası artırılarak, bu yazılımların getirdiği avantajlardan en üst düzeyde yararlanılması” stratejik hedeflerden biri olarak sayılmıştır. Bu bağlamda tanımlanan 74 nolu eylemde “Kamuda açık kaynak kodlu yazılım kullanımı için örnek oluşturmak üzere bir kurumda pilot uygulama yapılacak ve bu uygulamada elde edilen tecrübelere göre açık kaynak kod kullanımının uygulanabilirlik analizi geliştirilecektir” denilmektedir.
6 Mart 2015 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı’nda belirtilen stratejiler arasında da “Kamuda Açık Kaynak Kodlu Yazılımların kullanımı desteklenecek ve BT’nin ekonominin genelinde kullanımını artıracak Açık Kaynak Kodlu Yazılım ekosisteminin gelişimi sağlanacaktır” ifadesi bulunmaktadır.
Kamu hizmetlerinde kullanıcı odaklılık ve etkinlik ile ilgili eylemler arasında bulunan “Kamuda Açık Kaynak Kodlu Yazılım Kullanımının Desteklenmesine” ilişkin 62 numaralı eylem önem arz etmektedir. Sunulan “Pardus ve Özgür Yazılım Kurumsal Göç Rehberi”, söz konusu 62 numaralı eylemin uygulama adımlarından olan “kamu kurumlarınca yoğun olarak kullanılan uygulamaların AKK alternatifleriyle değiştirilmesi ve başta PARDUS olmak üzere önemli görülen açık kaynak kodlu yazılım ürünlerinin yaygınlaşması için gerekli yol haritası belirlenmesine” yönelik olarak hazırlanmıştır. Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı’nda ÖY/AKK çözümlerinin kullanılması yalnız tek bir eylem ile sınırlı değildir. 65 numaralı eylem olan Türkiye Coğrafi Bilgi Stratejisi ve Eylem Planının Hazırlanması amacıyla “başta açık kaynak kodlu CBS yazılımları olmak üzere yerli CBS yazılımlarını destekleyecek teşvik mekanizmaları oluşturulması” uygulama adımı olarak belirlenmiştir. Benzer yaklaşımlar aşağıda örnekleri verilen mevzuatlarla da desteklenmiştir :
- Kalkınma Bakanlığı 2015-2018 Bilgi Toplumu Eylem Planı ve Stratejisi Madde 63 Kamuda açık kaynak kodlu yazılımların yaygınlaştırılması,
- 2016-2019 Ulusal Siber Güvenlik Stratejisi ve Eylem Planı, 3.2.2 Açık Kaynak Kodlu Yazılımların yaygınlaştırılması,
- 2016-2019 Ulusal e-Devlet Stratejisi ve Eylem Planı, Eylem Madde 4.5 Pardus’un Yaygınlaştırılması,
- Hükümet Programı (2016),
- Orta Vadeli Program 2018-2020
Özgür yazılım ve açık kaynak kodlu çözümlerinin kamu tarafından da desteklenmesi ve kullanımının yaygınlaştırılması sonucunda yüksek katma değer oluşturulacak, bilişimde ithalat azalacak ve bir yandan da yerli yazılım ekosisteminin gelişimi sağlanacaktır. Özellikle dış yazılımlara bağımlılığın ciddi riskler içerdiği siber güvenlik sektöründe ÖY/AKK çözümlerin öneminin artması yerli yazılım sektörü için de tetikleyici bir unsur olmaktadır. Bu bağlamda kamu kurumlarının özgür ve açık kaynak kodlu yazılımlara göç projeleri, stratejik çalışma olarak görülmeli ve en üst düzeyde sahiplenilmelidir. Üretici ve/veya satıcıya olan bağımlılığın ortadan kaldırılması ile ortaya çıkacak yeni rekabet ortamından kamu kurumları yararlanarak çok daha düşük maliyetlerle ürün ve hizmet alımı gerçekleştirebilecektir. Her ne kadar toplam sahip olma maliyetinin düşürülmesi bir hedef olarak görülse de ticari yazılımlara olan bağımlılığın ortadan kaldırılması ve göç sonrası kurumlar arasında birlikte çalışabilirliğin artmasının sağlayacağı verimlilik diğer stratejik kazanımlar olacaktır.
Pardus Kurumsal Dönüşüm Rehberi, sıralanan stratejik, ekonomik ve sosyal yararlar da göz önüne alındığında önümüzdeki dönemde ÖY/AKKY’a göç konusunda adım atacak kurumlardan gelebilecek talepleri karşılamayı amaçlamaktadır. Temel olarak rehber, başarılı bir göç projesi için idari ve teknik yapılanmanın nasıl olması gerektiğini anlatmakla birlikte ek olarak göç çalışmasının teknik adımları için yaklaşımlar, yöntemler ve sorunların çözümlerini de içermektedir.
ÖY/AKKY’a göç projelerinin başarılı olabilmesi için kurumların yalnız teknik gereksinimlerinin karşılanması yeterli değildir. Çalışanların sosyal tepkilerinin de iyi değerlendirilmesi gerekmektedir. Göç projesinin başarısının son kullanıcıların uyum süresiyle de doğrudan bağlantılı olduğu gözardı edilmemelidir. Kurumun görevlerinin aksatılmadan sürdürülmesi ve çalışanların hizmet içi eğitimi bu noktada önem kazanmaktadır. Genel olarak kullanıcı alışkanlıkları ÖY/AKKY’a göç konusunda en büyük kurumsal direnç noktasını oluşturmaktadır. Kurumsal ve kişisel alışkanlıklar ÖY/AKKY’a göç sonrası kurumun ve ulusun kazanacağı yararı engellememelidir. Kurumsal ve kişisel direncin üstesinden gelmek amacıyla, kurumun misyon ve vizyonu çerçevesinde hedefe ulaşabilmesi için ÖY/AKK göçünün kazandıracakları hakkında proje süresince ve sonrasında çalışanlar bilgilendirilmeli ve gerekli eğitimler sürekli olarak yapılmalıdır. Özellikle yardım masası, çağrı merkezi gibi destek hizmetlerinin göç projelerinin erken safhalarında sağlıklı olarak işletilmesi göçün başarısını doğrudan etkilemektedir. Özellikle kurum bünyesinde yeni tesis edilecek bilişim sistemlerinde Pardus ve türevi ÖY/AKKY’ın seçilmesi ile kullanıcı alışkanlıklarının bu yönde geliştirilmesi sağlanabilecektir.
Çalışanların Pardus veya kullanılan Linux dağıtımları ile diğer ÖY/AKKY’ı kullanırken elde ettikleri deneyimler doğru geri bildirim mekanizmalarıyla geliştiriciler ve ÖY/AKK topluluklarına da katkı sağlayacaktır. Ayrıca kurumların, teknik şartnamelerde envanterlerine katacakları yeni bilişim sistemlerinin belirlenmesi aşamasında Pardus ve türevi ÖY/AKKY’a uyumluluğu koşul olarak belirtmesi gerekmektedir. Her ne kadar Pardus ve türevi işletim sistemleri genellikle yeterli bir donanım desteği sunsa da bazı spesifik çevre birimleri (yazıcı, tarayıcı, dokunmatik ekranlar, grafik işlemci birimleri, kablosuz iletişim vb.) için uyumluluğun donanım üreticisi tarafından garanti ediliyor olması büyük önem taşımaktadır. Ayrıca tedarik edilecek yeni yazılım çözümlerinde Pardus ve türevi ÖY/AKKY’a (tarayıcı uyumluluğu,dizin sistemi uyumluluğu, ara katman yazılımı uyumluluğu, desteklenen veri tabanı uyumluluğu vb.) uyumluluk şartı istenmesi göç çalışmalarının önünde oluşabilecek engelleri baştan ortadan kaldıracaktır.
| [Haff2019] |
|